دیابت یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به عوارض سلامتی مختلفی از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، نارسایی کلیه و آسیب عصبی می‌شود. با این حال، یکی از پیامدهای دیابت که اغلب نادیده گرفته می‌شود، تأثیر آن بر سلامت دهان، به ویژه ارتباط قوی آن با بیماری لثه است. تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری پریودنتال هستند و به نوبه خود، بیماری لثه می‌تواند مدیریت دیابت را دشوارتر کند. درک این رابطه برای حفظ سلامت کلی دهان و دندان بسیار مهم است.
دیابت چه زمانی رخ می‌دهد؟
دیابت زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تنظیم صحیح سطح قند خون (گلوکز) نباشد. دو نوع اصلی وجود دارد:
دیابت نوع 1: یک وضعیت خودایمنی که در آن بدن انسولین تولید نمی‌کند.
دیابت نوع 2: وضعیتی که در آن بدن یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند به طور موثر از آن استفاده کند.
سطوح بالای قند خون می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر بدن داشته باشد، از جمله آسیب به رگ‌های خونی، تضعیف سیستم ایمنی، و اختلال در توانایی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها، که همگی به مشکلات سلامت دهان کمک می‌کنند.
بیماری لثه چیست؟
بیماری لثه که به عنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته می‌شود، عفونت لثه و بافت‌های اطراف آن است، که در اثر تجمع پلاک باکتریایی ایجاد می‌شود. در دو مرحله رخ می‌دهد:
التهاب لثه: مرحله اولیه بیماری لثه که با لثه های قرمز و متورم مشخص می‌شود که به راحتی خونریزی می‌کنند.
پریودنتیت: مرحله پیشرفته، که در آن عفونت به استخوان‌های نگهدارنده دندان گسترش می‌یابد و به طور بالقوه منجر به از دست دادن دندان می شود.
بیماری لثه در درجه اول به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود، اما عواملی مانند سیگار کشیدن، ژنتیک و بیماری‌های زمینه ای مانند دیابت می‌توانند این خطر را افزایش دهند.
چگونه دیابت خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد؟
افراد مبتلا به دیابت به دلیل چندین عامل بیشتر مستعد ابتلا به بیماری لثه هستند:
- سطوح بالای قند خون باعث رشد باکتری‌ها می‌شود.
افزایش سطح قند خون محیطی ایده آل برای باکتری‌های مضر در دهان ایجاد می‌کند و باعث افزایش پلاک و احتمال عفونت لثه می‌شود.
- پاسخ ایمنی ضعیف
دیابت سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و مبارزه با عفونت‌ها از جمله عفونت‌های لثه را برای بدن سخت‌تر می‌کند. این به باکتری ها اجازه می‌دهد تا رشد کنند و راحت تر باعث التهاب شوند.
- کاهش تولید بزاق
دیابت می‌تواند منجر به خشکی دهان (خشکی دهان) و کاهش جریان بزاق شود. از آنجایی که بزاق به شستشوی باکتری‌ها و خنثی کردن اسیدها کمک می‌کند، کمبود آن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد.
- تاخیر در روند بهبودی
دیابت بر توانایی بدن در بهبود زخم‌ها تأثیر می‌گذارد. این بدان معناست که رفع عفونت لثه زمان بیشتری می برد و خطر عوارض و بدتر شدن بیماری پریودنتال را افزایش می‌دهد.
چگونه بیماری لثه بر دیابت تأثیر می‌گذارد؟
همانطور که دیابت خطر بیماری لثه را افزایش می‌دهد، بیماری لثه درمان نشده نیز می‌تواند کنترل دیابت را دشوارتر کند. در اینجا چگونه است:
- افزایش سطح قند خون
عفونت لثه باعث التهاب می‌شود که می‌تواند سطح قند خون را افزایش دهد و کنترل دیابت را سخت تر کند. این چرخه ای ایجاد می‌کند که در آن قند خون بالا بیماری لثه را بدتر می‌کند و بیماری لثه باعث افزایش بیشتر سطح قند خون می‌شود.
- خطر بالاتر مقاومت به انسولین
التهاب مزمن ناشی از بیماری لثه می‌تواند به مقاومت به انسولین کمک کند و تنظیم سطح گلوکز را برای بیماران دیابتی چالش برانگیزتر می‌کند.
- خطر بیشتر عوارض دیابت
دیابت کنترل نشده همراه با بیماری لثه خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی مانند بیماری قلبی، مشکلات کلیوی و نوروپاتی را افزایش می‌دهد.
علائمی که باید مراقب باشید:
افراد مبتلا به دیابت باید مراقب سلامت دهان و دندان باشند. برخی از علائم هشدار دهنده بیماری لثه عبارتند از:
لثه های قرمز، متورم یا حساس
خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
بوی بد دهان مداوم
عقب رفتن لثه
لق شدن دندان ها
چرک بین لثه و دندان
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، مهم است که در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.
پیشگیری و مدیریت بیماری لثه با دیابت:
در حالی که دیابت خطر بیماری لثه را افزایش می‌دهد، انجام اقدامات احتیاطی مناسب می‌تواند به پیشگیری و مدیریت موثر آن کمک کند. در اینجا چند استراتژی کلیدی وجود دارد:
- کنترل خوب قند خون را حفظ کنید
ثابت نگه داشتن سطح قند خون برای کاهش خطر عفونت‌ها از جمله بیماری لثه بسیار مهم است. برای مدیریت موثر دیابت با پزشک خود همکاری نزدیک داشته باشید.
- بهداشت دهان و دندان عالی را تمرین کنید
دندان های خود را دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
برای کاهش باکتری‌ها از دهانشویه ضد میکروبی استفاده کنید.
هر سه ماه یکبار مسواک خود را تعویض کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید
افراد مبتلا به دیابت باید حداقل دو بار در سال، یا در صورت توصیه دندانپزشک، معاینات دندانپزشکی را برنامه ریزی کنند.
- هیدراته بمانید و از خشکی دهان خودداری کنید
در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید.
برای تحریک تولید بزاق از آدامس یا قرص‌های بدون قند استفاده کنید.
سخن آخر:
رابطه بین دیابت و بیماری لثه یک جاده دو طرفه است – دیابت خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش می‌دهد، در حالی که بیماری لثه می‌تواند کنترل دیابت را سخت تر کند. درک این ارتباط اهمیت حفظ سلامت دهان و دندان و سلامت کلی را برجسته می‌کند. با کنترل سطح قند خون، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، افراد مبتلا به دیابت می‌توانند خطر ابتلا به بیماری لثه را کاهش دهند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. اگر دیابت دارید، سلامت دهان و دندان خود را در اولویت قرار دهید – این بخش مهمی از مدیریت موثر بیماری شما است.