تحلیل رفتن لثه و روش‌های پیشگیری و درمان آن
تحلیل رفتن لثه‌ها یا عقب‌نشینی لثه (به انگلیسی: Gingival Recession) یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که در آن بافت لثه اطراف دندان‌ها عقب‌نشینی کرده و بخشی از ریشه دندان‌ها نمایان می‌شود،و می‌تواند به عوارض جدی‌تری مانند از دست دادن دندان‌ها منجر شود. این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش حساسیت دندان، خطر بیشتر پوسیدگی و نگرانی‌های زیبایی شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان تحلیل لثه می‌پردازیم.
علل تحلیل رفتن لثه
بهداشت نامناسب دهان و دندان: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، تجمع پلاک‌های باکتریایی را افزایش می‌دهد که باعث التهاب و تحلیل لثه می‌شود.
بیماری‌های لثه: بیماری‌های پریودنتال، مانند جینجیویت و پریودنتیت، می‌توانند به تحلیل رفتن لثه‌ها منجر شوند. این بیماری‌ها از التهاب لثه شروع شده و به تدریج بافت‌های حمایتی دندان‌ها را تخریب می‌کنند.
مسواک زدن شدید: مسواک زدن با فشار زیاد یا استفاده از مسواک با برس‌های سخت.
تغذیه نامناسب: رژیم غذایی کم‌ویتامین و کم‌مواد معدنی می‌تواند سلامت لثه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی، بیشتر در معرض تحلیل لثه‌ها هستند.
تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی، به ویژه در زنان، می‌تواند لثه‌ها را حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر کند.
سیگار کشیدن: مصرف دخانیات باعث کاهش جریان خون در لثه‌ها و افزایش احتمال تحلیل آن‌ها می‌شود.
دندان قروچه: این عادت‌ها می‌توانند فشار زیادی بر دندان‌ها وارد کنند و منجر به تحلیل لثه شوند.
دندان‌های نامرتب: دندان‌های نامرتب یا بایت نامناسب می‌توانند فشار نابرابر بر لثه‌ها و استخوان‌ها وارد کنند و منجر به تحلیل لثه شوند.
روش‌های درمان تحلیل رفتن لثه
تمیز کردن عمیق (دیپ کلینینگ): دندانپزشک با استفاده از روش‌های جرمگیری و روت پلنینگ، پلاک‌ها و تارتارهای زیر لثه را تمیز می‌کند.
داروهای موضعی: استفاده از ژل‌ها و کرم‌های ضدباکتریایی که به کاهش التهاب و عفونت لثه کمک می‌کنند.
عمل جراحی: در موارد پیشرفته‌تر، جراحی لثه مانند پیوند لثه یا جراحی فلاپ برای بازسازی بافت‌های تخریب‌شده انجام می‌شود.
لیزر درمانی: لیزر درمانی برای حذف بافت‌های آسیب‌دیده و تحریک رشد بافت‌های جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مراقبت‌های خانگی: استفاده از دهانشویه‌های ضدباکتریایی، مسواک‌های نرم و رعایت بهداشت دهان و دندان در خانه.
پیوند لثه: بافت از قسمت دیگری از دهان گرفته شده و به خط لثه تحلیل رفته متصل می‌شود.
تغییرات سبک زندگی: ترک سیگار، بهبود بهداشت دهان و دندان و استفاده از مسواک با برس‌های نرم.
پیوند بافت نرم
چند روش پیوند بافت نرم وجود دارد اما رایج‌ترین پیوند بافت نرم، پیوند بافت همبند نام دارد. در پیوند بافت همبند، یک بخش کوچک از پوست سقف دهان بریده و بالا‌زده می‌شود تا یک تکه بافت از لایه زیر آن برداشته می‌شود. به این بافت، بافت همبند ساب اپی تلیال sub epithelial connective tissue می‌گویند. پس از برداشتن بافت پوست به جای خودبرگردانده‌شده و بخیه می‌شود. بافت برداشت‌شده به محل پسروی لثه پیوند می‌خورد.
در نوع دیگری جراحی پیوند بافت نرم که به آن پیوند آزاد لثه می‌گویند، بافت پیوندی مستقیما از سقف دهان (همراه با پوست) برداشته می‌شود نه لایه زیر پوست آن. گاهی اوقات اگر لثه احاطه کننده دندان به اندازه کافی باشد، دندانپزشک می‌تواند پیوند لثه را از نزدیک خود دندان برداشت کند نه از سقف دهان. به این پیوند بافت نرم، پیوند پدیکل (pedicle graft) می گویند. دندانپزشک بر اساس شرایط لثه، بهترین روش درمان را مشخص می‌کند.
بهترین راه پیشگیری از تحلیل رفتن لثه، حفظ بهداشت دهان به شیوه صحیح است.
چگونه از تحلیل رفتن لثه جلوگیری کنیم؟
- هر روز دو بار مسواک بزنید و حداقل یک بار نخ دندان بکشید.
- هر شش ماه یک بار و یا نهایتا سالی یک بار باید دندانپزشک را ببینید.
- اگر پسروی لثه دارید ممکن است نیاز باشد دفعات مراجعه به دندانپزشک را افزایش دهید.
- از مسواک نرم (سافت) استفاده کنید.
- روش صحیح مسواک‌زدن را یاد بگیرید.
- اگر دندان‌هایتان کج و نامرتب هستند یا دندان قروچه دارید که باعث پسروی لثه شده‌است، با دندانپزشک در مورد اصلاح این مشکلات صحبت کنید.
- اگر دخانیات مصرف می کنید، ترک کنید.
- برنامه غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
- هر گونه تغییر در دهان خود را همیشه بررسی کنید.
- استفاده از دهانشویه یکی از موثرترین روش‌ها برای دفع دهان از میکروب و باکتری و در نتیجه جلوگیری از بیماری‌های لثه و سایر مشکلات منجر به تحلیل لثه است.
- کمبود ویتامین C می‌تواند باعث التهاب لثه و خونریزی شود. بنابراین، اگر دارای لثه در حال تحلیل هستید، باید سطح ویتامین C خود را بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید، که کمبود این ماده مغذی محافظت‌کننده در برابر لثه را ندارید.
چه کسانی بیشتر مستعد تحلیل رفتن لثه هستند؟
بر اساس تحقیقات، تحلیل رفتگی لثه در هر سنی مشاهده می‌شود. ولی بزرگسالان بیشتر در معرض این خطر هستند. تقریباً 88٪ از افرادی که بیشتر از 65 سال دارند حداقل یک دندانشان را بر اثر تحلیل رفتن لثه از دست داده‌اند.
افرادی که سیگار می‌کشند و دخانیات دیگر نیز استفاده می‌کنند، مستعد بیماری تحلیل رفتن لثه هستند. اگر در خانواده‌تان فردی سابقه تحلیل رفتگی لثه داشته باشد، باید احتیاط کند زیرا ژنتیک عامل مهمی در تحلیل رفتن لثه است. دیابت نیز می‌تواند خطر تحلیل رفتن لثه را افزایش دهد.
پیگیری تحلیل لثه در مراحل اولیه می‌تواند از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کرده و سلامت دهان و دندان را حفظ کند. اگر هرگونه نشانه‌ای از تحلیل لثه مشاهده کردید، با دندانپزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب برای شما تعیین شود.